1 Inleiding 10
1.1 Algemene uitgangspunten 10
1.2 Doelstellingen 10
1.3 Activiteiten 10
1.4 SONCOS normeringsrapport 11
2 Behandelprotocollen 11
1.5 Dexamethason 11
Hoofdpijn al dan niet in combinatie met misselijkheid a.g.v. hersenbestraling zonder verdere neurologische klachten: dexamethason 1dd 1,5mg kan al voldoende zijn om de hoofdpijn en misselijkheid te verhelpen. Bij onvoldoende effect verhogen tot 1dd 4-8mg. 12
Misselijkheid a.g.v. bestraling van een orgaan in het abdomen kan dexamethason 1dd 4-8mg worden toegevoegd aan bijvoorbeeld metoclopramide. 12
Bij gebruik wegens spinale epidurale metastasen/indicaties anders dan (primaire) hersentumoren: 50% per 3-4 dagen 12
Bij gebruik wegens klachten van (primaire) hersentumoren: 12
2mg afbouwen per 3 dagen of 50% afbouwen per week 12
Als patiënten langdurig dexamethason gebruikt hebben en/of in een hoge dosering (12-16mg) overwegen af te bouwen volgens bovengenoemde schema’s tot 4 mg en daarna met 0,5-1mg per week afbouwen. Het streven is binnen 4 weken tot een zo laag mogelijke dosering te komen. 12
1.6 Ependymoom 15
MRI myelum 16
liquorcytologie 16
MRI MRI cerebrum 16
MRI volledige myelum 16
19
19
19
19
19
1.7 Gehoorschade 23
totale dosis (Gy). Over de invloed van de fractie dosis is weinig bekend 23
leeftijd 23
preexistent gehoorsverlies 23
versterkende effecten zoals chemotherapie ( cisplatinum) 23
1.8 Haemangioblastoom 28
1.9 Medulloblastoom 31
postoperatieve performance status 31
radiotherapie op spinale as 31
tumorinvasie vierde ventikel 31
desmoplastisch histologisch subtype 31
MRI scan hersenen èn gehele myelum 31
Liquor cytologie op maligne cellen, minder noodzakelijk sinds de introductie van de MRI 31
Haemat. bloedbeeld voor aanvang radiotherapie: Hb, L, Tr 31
1.10 Pinealis 35
MRI scan hersenen èn gehele myelum 38
liquor cytologie op maligne cellen 38
haemat. bloedbeeld voor aanvang radiotherapie 38
Regelmatig Hb, leuco's en thrombo's bepalen, bij te lage waarden en / of snelle daling bestraling onderbreken tot weer acceptabele waarden zijn bereikt 38
Kritische grenzen : 38
neutrofielegranulocyten 0.5 x 109/L 38
thrombocyten 50 x 109/L. 38
1 Villa S, Miller RC, Krengli M et al. outcomeandprognostic factors—a studyfrom the Rare Cancer Network (RCN) ClinTranslOncol2012) 14:827–834 39
2 Louis DN, Ohgaki H, Wiestler OD et al. The WHO classification of brain tumours. Acta Neuropath 2007 114(5):547 39
3 Jouvet A, Saint-Pierre G, Fauchon F et al Pineal parenchymal tumors: a correlation of histological features with prognosis in 66 cases. Brain Path 10:49–60 Brain Pathol. 2000;10(1):49-60 39
4 Fèvre-Montange M, Vasiljevic A, Frappaz D et al. Utility of Ki67 immunostaining in the grading of 39
5 David A. Wilson, M.D.,1 Al-WalaAwad, B.S.,1 David Brachman Long-term radiosurgical control of subtotally resected adult pineocytomasJournal of Neurosurgery2012; 117: 212-217 39
6 Yianni J, Rowe J, Khandanpour N et al. Stereotactic radiosurgery for pineal tumours British Journal of Neurosurgery, June 2012; 26(3): 361–366 39
7 Kano H.· Niranjan A.· Kondziolka D et al. Role of Stereotactic Radiosurgery in the Management of Pineal Parenchymal Tumors ProgNeurolSurg 2009 (23)44-58 39
8 Ito T, Kano H, Sato1 K et al. Clinicopathologic Study of Pineal Parenchymal Tumors of Intermediate Differentiation (PPTID)World Neurosurg. 2013(13) S1878-8750 39
9 Lutterbach J, Fauchon F, Schild SE et al. Malignant pineal parenchymal tumors in adult patients: patterns of care and prognostic factors. Neurosurgery 2002(51):44–55 39
1.11 Subependymoom 40
1.12 Solitairy fibrous tumor 42
vermoeidheid 43
haaruitval, epidermolyse 43
visus, gehoorsvermindering 43
hoofdpijn, misselijkheid braken (start dexa) 43
geheugen en concentratie stoornis 43
blijvende lokale kaalheid 43
1.13 Haemangiopericytoom 45
1.14 Optisch systeem 48
totale en fractie dosis (rad, Gy) 48
type bestraling (external beam radiation therapy = EBRT, brachytherapie) 48
stralings bron (foton, electron, proton, 90Sr, 109Ru, 125I, 103Pd, 198AU, etc) 48
stralings richting cq. veld-ontwerp 48
type weefsel (normaal, tumor, vascularisatie) 48
localisatie (oppervlakkig vs diep) 48
versterkende effecten zoals chemotherapie (cave: opticus neuropathie), DM, HT, acute leukemie 48
visus, refractie (brillen meenemen) 50
spleetlamponderzoek, fundoscopie 50
Schirmertest 50
eventueel een fundus foto van de macula en nervus opticus, bij afwijkingen 50
Verwijzing vindt plaatst door Radiotherapeut Oncoloog naar de polikliniek Oogheelkunde middels geel consultvel. 50
Op aanvraag vermelden: 50
“Bestralingsprotocol “ 50
Verwachte aantal Gy in optisch systeem (max) 50
Periode waarin bestraling gaat plaats vinden 50
Wel/niet diabetes mellitus 50
Wel/niet hypertensie 50
Indien patiënt reeds onder behandeling is bij een oogarts, aangeven waar gegevens opgevraagd kunnen worden. 50
AZM: ICC aanvraag richten aan dr Bauer, oogarts 51
Patiënt wordt verwezen tijdens de voorbereidingen van de bestralingen en wordt dan regulier ingepland bij de oogarts (niet op een spoedplek, maar wel binnen enkele weken). 51
Patiënt neemt recente medicatie lijst mee naar het poliklinische bezoek 51
Na het poliklinische bezoek schrijft de oogarts een brief aan de huisarts met CC aan Maastro Clinic 51
Follow-up bij de oogarts is afhankelijk van uitslagen, patiëntkarakteristieken, etc. Over het algemeen zullen patiënten een keer per jaar een poliklinische afspraak krijgen, zo nodig eerder bij klachten. 51
1 Parsons JT. Radiation toxicity to the visual system. J Neuro-opthalmol 2004 vol 24,No3 193-194. 51
2 Takeda A. Late retinal complications of radiation therapy for nasal and paranasal malignacies: ralationship between irradiated-dose area and severity. Int J Rad Oncol Biol Phys 1999 vol 44,No.3:599-605 51
3 Finger PT, Kurli M: Laser photocoagulation for radiation retinopathy after ophthalmic plaque radiation therapy. Br J Ophthalmol 2005, 89:730-738 51
4 Finger PT. Radiation retinopathy is treatable with anti-vascular endothelial growth factor bevacizumab (Avastin) Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2008 Mar 15;70(4):974-7 51
5 Gordon KB. Late effects of radiation on the eye and ocular adnexa. Int J Rad Oncol Biol Phys 1995 Vol 31.No 5, 1123-1139. 51
6 Zamber RW, Kinyoun JL: Radiation retinopathy. West J Med 1992 Nov; 157:530-533 51
7 Brown GC, Shields JA, Sanborn G, Augsburger JJ, Savino PJ, Schatz NJ: Radiation Retinopathy. Ophthalmology 1982, 89:1494-1501 51
8 Viebahn M, Barricks ME, Osterloh MD: Synergism between diabetic and radiation retinopathy: case report and review. BJO 75:629-632. 51
9 Jeganathan VS, Wirth A, MacManus MP.Ocular risks from orbital and periorbital radiation therapy: a critical review. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2011 Mar 1;79(3):650-9. 51
10 Mayo C, Martel MK, Lawrence B et al. Radiation dose-volume effects of optic nerves and chiasm. IJROBP vol 76 No3 suppl pp S28-S35, 2010. 51
11 Durkin SR, Roos D, Higgs B et al. Ophthalmic and adnexal complications of radiotherapy. Acta Opthal scan 2007, 240-250. 51
12 Levy RL, Miller N. Hyperbaric oxygen therapy for radiation induced optic neuropathy. Ann Acad Med Singapore 2006;35:151-7. 51
13 Giuliari GP, Sadaka A, Hinkle DM, Simpson ER. Current treatments for radiation retinopathy. Acta Oncol 2011;50:6-13. 51
14 Ryu S, Kolozsvary A, Jenrow KA, Brown SL. Mitigation of radiation-induced optic neuropathy in rats by ACE inhibitor ramipril: importance of ramipril dose and treatment time. Jneurooncol 2007, 82:119-124. 51
1.15 Hypofyse deficiëntie na radiotherapie 52
Alle patiënten die bestraald worden in verband met een hypofysetumor 53
Patiënten met een levensverwachting langer dan 1 jaar en die bestraald worden waarbij de stralingsbelasting op hypofyse of hypothalamus regio 45Gy of meer is bij gefractioneerde radiotherapie. In het geval van een glioblastoma multiforme zijn dit de RTOG RPA klasse III en IV patiënten. RTOG RPA klasse V patiënten worden niet verwezen naar de endocrinoloog.[7] 53
Alle kinderen die in de groei zijn en waarbij de hypofyse in het bestralingsveld ligt 53
Indien stereotactische radiotherapie plaatsvindt nabij de hypofyse of hypothalamus en de nevenstraling in de hypofyse of hypothalamus 21Gy (BED=42Gy met a/b=3) of meer is in 3 fracties of 13Gy (BED=41.6Gy met a/b=3) in 1 fractie worden ook verwezen.* 53
Verwijzing vindt plaatst naar de polikliniek Endocrinologie middels geel consultvel 53
Vermelden: 53
dat er sprake is van bestraling met hypofyse/hypothalamus in bestralingsgebied 53
verwachte aantal Gy (max.) 53
periode waarin bestraling gaat plaats vinden. 53
Patiënt wordt verwezen tijdens de voorbereidingen van de bestralingen en wordt dan regulier ingepland bij de endocrinoloog (niet op een spoedplek, maar wel binnen enkele weken) 53
Minimaal 3 weken voor de poliklinische afspraak laat patiënt ’s ochtends tussen 8.00-8.30 uur bloed prikken in het azM door endocrinoloog:
*Man: vrij T4, LH, FSH, testosteron, prolactine, cortisol, IGF-1
*Vrouw: vrij T4, LH, FSH, 17-B-oestradiol, prolactine, cortisol, IGF-1 53
Patiënt neemt recente medicatie lijst mee naar het poliklinische bezoek aan de endocrinoloog (i.o.) 53
Na het poliklinische bezoek wordt brief geschreven aan huisarts met CC aan Maastro Clinic 53
Follow-up is afhankelijk van bloeduitslagen, patiëntkarakteristieken, etc. 53
Over het algemeen zullen patiënten een keer per jaar poliklinische afspraak krijgen, met vooraf bloedafname, zo nodig eerder bij klachten. 53
10 Erridge et al. Radiotherapy and oncology 2009:93;597-601 [PubMed] 54
11 Jenkins et al. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2006:91;1239-1245 [PubMed] 54
12 Loeffler et al The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2011:96;1992-2003 [PubMed] 54
13 Xu et al. Neurosurgery 2013:72;630–637 [PubMed] 54
14 Appelman-Dijkstra The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2011:96: 2330–2340 [PubMed] 54
15 Pai et al. Int. J. Radiation Oncology Biol. Phys. 2001:49;1079–1092 [PubMed] 54
16 Mirimanoff RO et al. J Clin Oncol. 2006 Jun 1;24(16):2563-9. [PubMed] 54
3 Service Level Agreements 56
Bijlagen 57
B1 Naam van de bijlage 57
